Voedselproducenten voegen ze steeds vaker toe aan bewerkt eten. Nanodeeltjes.

Nanodeeltjes zijn stoffen met een grootte tussen de 1 en de 100 nanometer. Om je daar een beter beeld bij te geven, 1 nanometer is 0,000000001 meter. Ontzettend klein dus. Ze worden toegevoegd aan voeding om bijvoorbeeld de houdbaarheid te verbeteren of verschillende ingrediënten goed in oplossing te houden. Het vóórkomen van nanodeeltjes in ons eten is niet nieuw. Ze zitten niet alleen in bewerkt voedsel, maar komen ze ook voor in natuurlijke voeding. Er is echter wel een verschil tussen deeltjes die van nature in voeding voorkomen en synthetische nanodeeltjes. Het blijkt dat een aantal synthetische soorten op de lange termijn mogelijk een nadelig effect hebben op onze (darm)gezondheid.

Een voorbeeld van een natuurlijk voorkomend nanodeeltje is de caseïne micel in melk. De meeste mensen zullen geen nadelige effecten van dit deeltje ondervinden, tenzij je een koemelkallergie hebt. Titaniumdioxide (E171), zink oxide, siliciumdioxide (E551), zilverdeeltjes en sommige emulgatoren zijn voorbeelden van synthetische nanodeeltjes die niet van nature in onze voeding voorkomen. Synthetische deeltjes worden soms direct aan voedsel toegevoegd, maar het kan ook voorkomen dat ze via de verpakking in het product lekken. In principe moeten stoffen die aan voeding toegevoegd worden groter zijn dan 100 nanometer, maar analyses laten zien dat een aanzienlijk percentage in de praktijk kleiner is.

Nadelige effecten titaniumdioxide, siliciumdioxide en zilver

Het moet gezegd worden dat de meeste nanodeeltjes die in voeding voorkomen waarschijnlijk geen nadelige effecten hebben in het lichaam. Van titaniumdioxide, siliciumdioxide en zilver is echter wel bekend dat ze ongewenste effecten in het lichaam kunnen hebben. Het titanium-deeltje wordt vaak gebruik om voedsel witter te kleuren. Silicium wordt toegepast in poeders (bijvoorbeeld melkpoeder) en zilver zit geregeld in een verpakking om bacteriën te doden, maar wordt ook gebruikt in cosmetica en deodorant.

Onderzoeken hebben laten zien dat hoge doseringen titaniumdioxide (die je via de voeding kunt binnenkrijgen) kunnen zorgen voor een ontstekingsreactie in de darm en de beschermende slijmlaag van de darmwand kunnen aantasten. Siliciumdioxide heeft daarentegen juist een ongewenst effect ná opname in het lichaam. In het lichaam zorgt het voor de vorming van vrije radicalen en dit komt de algehele gezondheid niet ten goede.

Van zilver weten we dat het ook in de darm precies doet waarvoor het in verpakkingen gebruikt wordt. Het doodt bacteriën. Langdurige blootstelling van de darm aan lage doseringen zilver zou dus wel eens een negatief effect kunnen hebben op de samenstelling van je darmflora.

Nanodeeltjes vermijden?

Kanttekening bij de studies naar nanodeeltjes is dat het heel moeilijk te onderzoeken is wat er precies aankomt in de darm en wat er opgenomen wordt. Een groot gedeelte van de emulgatoren die we binnenkrijgen wordt bijvoorbeeld snel afgebroken. Deze zijn dan ook pas in hogere doseringen mogelijk schadelijk (emulgatoren kunnen de darmflora aantasten). Voor de eerder genoemde stoffen ligt dat anders. Het is moeilijk om te bepalen hoe de spijsverteringssappen en de bacteriën inwerken op bijvoorbeeld zink oxide. Omdat er toch duidelijke aanwijzingen zijn dat een aantal additieven in de voeding negatieve effecten op onze gezondheid kunnen hebben, is het daarom verstandig om de inname van zilver, titaniumdioxide en siliciumdioxide, zo veel mogelijk te beperken. Dat is minder ingewikkeld dan je misschien denkt. Laat alle pakjes en zakjes lekker staan in de supermarkt en eet vooral onbewerkt!

Referentie: McClements DJ, Xiao H. Is nano safe in foods? Establishing the factors impacting the gastrointestinal fate and toxicity of organic and inorganic food-grade nanoparticles. npj Science of Food. 2017 Nov 20;1(1):6.